Surinaamse uitvaart
Bij een Surinaamse uitvaart denkt u misschien aan tradities en rituelen die uitsluitend bij de Surinaamse cultuur horen.
Maar de bevolking op Suriname bestaat in werkelijkheid uit mensen van verschillende etniciteiten. De Surinaamse cultuur wordt daarom ook wel een ‘mengcultuur’ genoemd.
De voorouders van de huidige Surinamers zijn van over de hele wereld naar Suriname gekomen. Groepen die Suriname vertegenwoordigen zijn bijvoorbeeld Hindoestanen, Chinezen, Javanen, Creolen (afstammelingen van Afrikaanse slaven), Indianen (inheemsen), Joden, Boeroes en Hindoestaanse moslims.
Deze groepen hebben verschillende geloofsovertuigingen en iedere Surinaamse uitvaart kan daardoor weer op een geheel andere manier verlopen.
Op deze pagina besteden wij vooral aandacht aan hoe de Surinaamse uitvaart verloopt bij Creoolse en Javaanse Surinamers. Voor meer informatie over de Hindoestaanse en Chinese uitvaart verwijzen we u graag door naar de volgende pagina’s:
Surinamers in Nederland
De grootste groep Surinamers in Nederland bestaat uit Surinamers met een Creoolse achtergrond. Vervolgens komen de Javaanse Surinamers, Surinamers met een Chinese achtergrond en tenslotte de Hindoestaanse Surinamers en de Marrons.
Die laatste groep is erg klein vertegenwoordigd. De meeste Surinaamse Nederlanders hebben hun eigen gebruiken en rituelen bij uitvaarten meegenomen vanuit Suriname naar Nederland. Wilt u graag een uitvaartverzekering afsluiten voor een Surinaamse uitvaart?
Bij de meeste Nederlandse uitvaartverzekeraars is het mogelijk om uw uitvaartverzekering daarop aan te passen.
Surinaamse uitvaart bij Creoolse Surinamers
Bij de Surinaamse uitvaart wordt, als het even kan, de hele familie betrokken. Iedereen levert op zijn eigen manier een bijdrage.
Hoewel de rituelen en tradities tijdens het stervensproces, bij het afscheid nemen en op de dag van de uitvaart zelf per bevolkingsgroep heel verschillend kunnen verlopen, zijn er ook overeenkomsten. Vooral tussen Creoolse en Javaanse Surinamers.
Bij Surinamers met een Creoolse achtergrond wordt de overledene ritueel gewassen en er vindt ’s avonds om acht uur een dodenwake plaats. Tijdens de dodenwake wordt de overledene herdacht en wordt er gezongen, gebeden en vooral veel met elkaar gepraat.
Goed eten en drinken mag ook zeker niet ontbreken. De meeste Creolen zijn opgegroeid met de christelijke traditie. Hierbij zijn echter ook overduidelijk Afrikaanse invloeden zichtbaar.
Rituelen en gebruiken bij een Surinaamse uitvaart
Een Surinaamse uitvaart weerspiegelt de diverse culturele en religieuze achtergronden van de bevolking van Suriname.
De rituele wassing
Overledenen worden, voordat er van hen afscheid genomen wordt, uitgebreid gewassen en vervolgens verzorgd. Soms door familieleden, maar meestal door leden van een wasvereniging. Overigens zijn in dat geval de familieleden wel altijd aanwezig.
De rituele wassing kan uren duren. Er wordt gebruik gemaakt van alcohol en kruiden zodat het lichaam zo lang mogelijk goed blijft. Het is normaal dat tijdens de rituele wassing wordt gezongen en er worden gebeden uitgesproken.
Afscheid nemen
Nadat de rituele wassing ten einde is, wordt de overledene onder luid gezang naar een aula gebracht waar vervolgens afscheid van de dode wordt genomen. Hier is de dominee bij aanwezig die de afscheidsdienst leidt. Na afloop van de dienst mag iedere aanwezige persoonlijk afscheid nemen van de gestorvene. Dat kan door langs de kist te lopen.
Creoolse begrafenis
Bij een Surinaamse uitvaart voor mensen met een Creoolse komaf, kiest men doorgaans voor een begrafenis. De meeste Creolen zijn christen. Alhoewel nergens in de bijbel cremeren wordt afgekeurd, kiezen de meeste Creolen voor een begrafenis naar het voorbeeld van Jezus Christus.
Bij een Surinaams-Creoolse begrafenis zullen nabestaanden en de kerk, waarvan de overledene lid was, zoveel mogelijk zaken zelf regelen. Familieleden dragen de kist naar het graf onder begeleiding van muziekinstrumenten.
Eenmaal aangekomen bij het graf, zullen de dragers naast de kist dansen en na afloop van de begrafenis ook op het graf. Dit om te voorkomen dat er geesten mee het graf ingaan.
Surinaamse uitvaart bij Javaanse Surinamers
Een andere grote bevolkingsgroep in Suriname is de Javaans-Surinaamse gemeenschap. Naar schatting is zo’n 95% van deze gemeenschap belijdend moslim. Net zoals bij Creoolse Surinamers, is ook de rituele wassing bij Javaanse Surinamers een belangrijk onderdeel van de uitvaart. Hieronder leest u daar meer over.
De rituele wassing
Vanuit de moskee (of vereniging waar de overledene lid van was) worden er tal van zaken rondom de uitvaart voor de familie van de overledene geregeld. Zo nemen vrijwilligers de rituele wassing voor hun rekening.
Mannelijke vrijwilligers wassen de mannen en de vrouwen wassen de vrouwen en kinderen (tot acht jaar). Na de rituele wassing wordt het stoffelijk overschot overgoten met kruiden en bloemblaadjes. In Suriname wordt degene die de uitvaartdienst leidt de ‘kaum’ genoemd.
Hij is ook bij de rituele wassing aanwezig en zal na afloop van de wassing gebeden en teksten uitspreken. Met als doel om de ziel van de overledene aan de geesten in het hiernamaals voor te stellen. Het stoffelijk overschot wordt vervolgens in witte doeken gewikkeld.
Onderweg naar het graf
Onderweg naar het graf strooien geliefden van de overledene muntjes en rijstkorrels uit op straat, voor de kist. De rijst zou de ziel van de overledene de weg moeten wijzen naar het leven hierna en ook de ziel voeden.
De munten beschermen de ziel tijdens de reis naar het hiernamaals en ze stemmen de geesten gunstig. De rouwstoet is op weg naar het graf en door iedereen die de kist volgt, wordt er gezongen.
Een bazuinorkest
De overledene zal door de dragers op de begraafplaats onder de klanken van een bazuinorkest naar het graf gedragen worden. Dansend zullen de dragers de kist naar het graf brengen. Eerst zal er naast de kist gedanst worden en daarna op het graf.
Dit ritueel is erom de geesten te misleiden, zodat ze niet mee het graf ingaan. Daarna zullen de nabestaanden de begraafplaats verlaten met de klanken van vrolijke muziek.
Herdenken
Bij Surinamers met een Javaanse achtergrond is het normaal om na de begrafenis, op de achtste dag, de overledene te herdenken. Familieleden en bekenden van de overledene komen dan bij elkaar. Op deze dag worden er herinneringen opgehaald en er wordt uitgebreid met elkaar gegeten en gedronken. Na zes weken vindt de tweede en laatste herdenkingsbijeenkomst plaats.