Uw lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap

Uw lichaam doneren aan de wetenschap

Als u het besluit neemt om uw lichaam te doneren aan de wetenschap dan zal uw lichaam binnen 24 uur na het overlijden worden overgedragen aan 1 van de 8 anatomische instituten in Nederland.

De anatomische instituten hebben allen hun eigen aanname beleid, het kan voorkomen dat het anatomisch instituut in uw postcode gebied net na uw overlijden een opnamestop heeft. Ook kan er een leeftijdsgrens van toepassing zijn. Informeer altijd bij het anatomisch instituut van uw keuze wat de voorwaarden zijn.

Het ter beschikking stellen van uw lichaam is een gewichtige beslissing, het heeft niet alleen impact voor u als donor maar ook voor de nabestaanden.

Als u besluit uw lichaam te doneren dan zal er geen normale begrafenis of crematie plaatsvinden, de bestaande rituelen kunnen niet of moeilijk uitgevoerd worden. Na het overlijden van de donor zal het lichaam zo snel mogelijk naar het instituut gebracht worden, waar het lichaam zal wordt gebalsemd en geprepareerd.

Nadat het lichaam is gebruikt voor de wetenschap en het onderwijs zullen de stoffelijke resten alsnog naar een crematorium overgebracht worden om te worden gecremeerd.

Dit kan voor de nabestaanden grote impact hebben. Het is dus altijd belangrijk dat als u het besluit neemt uw lichaam na uw overlijden ter beschikking te stellen aan de wetenschap dit met hen te bespreken.

Waarom is lichaamsdonatie nodig?

Anatomische kennis van het menselijke lichaam is voor een arts in opleiding noodzakelijk. Voor een arts is het zeer belangrijk om het menselijk lichaam door en door te kennen om goed te kunnen behandelen en te opereren. Ook komen er steeds nieuwe behandelingen bij die door bijscholingscursussen gevolgd worden door artsen.

Weefsels en organen leveren regelmatig een belangrijke bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek.

Hoe doneert u uw lichaam?

Als u uw lichaam wilt doneren aan de wetenschap dan kunt u contact opnemen met een van de Nederlandse universiteiten of met een aan een universiteit verbonden ziekenhuis. Op de website lichaamsdonatie staan de universiteiten waar u hiervoor terechtkunt.

U zult een wilsbeschikking volgens artikel 1 van de Wet op de lijkbezorging, moeten opstellen waarin staat dat u uw lichaam ter beschikking wilt stellen aan de wetenschap. Deze verklaring zal worden bewaard door het instituut en er zal een kopie worden gestuurd naar de huisarts.

Wat gebeurt er met het lichaam van een donor?

Na het overlijden zal er contact opgenomen worden met de universiteit. Er zal gevraagd worden naar de doodsoorzaak en er zal besloten worden of het lichaam geaccepteerd wordt.

Als de donor geaccepteerd wordt dan zal het lichaam binnen 24 uur worden overgebracht naar een van de anatomische instituten. Zodra het lichaam is aangekomen in het instituut zal het geconserveerd worden.

Het kan dan nog enige tijd duren voordat het voor onderwijs of onderzoeksdoeleinden gebruikt wordt.

Om besmetting van de medewerkers van het instituut te voorkomen zal er bloed van de overledene worden afgenomen en dit zal worden gecontroleerd op de volgende ziektebeelden: HIV, Hepatitis B en Hepatitis C.

Verder zullen de medische gegevens van de lichaamsdonor bij de huisarts opgevraagd worden. Het is belangrijk voor de onderzoekers om te weten aan welke ziektes de donor tijdens het leven geleden heeft. Deze gegevens worden uiteraard vertrouwelijk behandeld. Alle medische gegevens vallen onder het beroepsgeheim.

De afdeling anatomie zal geen onderzoek doen naar de doodsoorzaak van de lichaamsdonor. Indien het voor de nabestaanden belangrijk is om toch achter de doodsoorzaak te komen, dan zal er obductie aangevraagd worden. Na de obductie is het lichaam niet meer geschikt als donor.

Om welke reden wordt het lichaam niet geaccepteerd?

Er zijn een aantal redenen waarom een lichaam niet geaccepteerd zal worden voor donatie. Als er sprake is van een onnatuurlijk overlijden zoals bij een verkeersongeval, brand of moord. In deze gevallen zal het lichaam niet geaccepteerd worden. Het lichaam wordt dan namelijk nog in beslag genomen en er zal obductie (van rechtswege) plaats moeten vinden.

In het geval van euthanasie is het lichaam wel bruikbaar voor onderzoek.

Als de nabestaanden kiezen voor obductie door het ziekenhuis om de doodsoorzaak te achterhalen dan zal het lichaam ook niet meer geaccepteerd worden als donor.

Een andere reden om het lichaam niet te accepteren is als de melding van het overlijden later dan 24 uur wordt doorgegeven.

Het is belangrijk om als u uw lichaam ter beschikking van de wetenschap stelt, u de te bellen telefoonnummers kenbaar maakt aan uw nabestaanden. Zij kunnen dan direct contact opnemen met de desbetreffende instantie.

Ook kan het gebeuren dat het instituut van de keuze van de donor een opnamestop heeft. Dit kan gebeuren als er te weinig studenten of artsen beschikbaar zijn. In dit geval zal er in de meeste gevallen wel worden gekeken of een van de andere instituten nog ruimte heeft voor de donor. U kunt in de wilsverklaring aangeven dat u uw lichaam alleen aan het instituut van uw keuze wilt doneren.

Mocht het lichaam niet geaccepteerd worden dan zal er alsnog een normale uitvaart plaatsvinden. Het is dus ondanks dat u uw lichaam na overlijden aan de wetenschap wilt doneren toch belangrijk om een uitvaartverzekering af te sluiten. Dit om de kosten van een uitvaart te dekken.

Vindt er na het onderzoek een begrafenis of crematie plaats?

Ja, nadat het lichaam gebruikt is voor onderwijs- en/of onderzoeksdoeleinden zal het lichaam naar een crematorium overgebracht worden. De crematie zal anoniem plaatsvinden en er zal geen tijdsindicatie of informatie over de crematie datum worden doorgegeven aan de nabestaanden.

De crematie kan een jaar of meerdere jaren na het overlijden plaatsvinden. De as resten zullen uitgestrooid worden en ook hier kunnen geen nabestaanden bij aanwezig zijn.

Herdenkingsdienst

Bepaalde instituten organiseren jaarlijks een herdenkingsdienst om het voor de nabestaanden van de lichaamsdonoren mogelijk te maken hun dierbare te herdenken. Bij de aangesloten crematoria staat vaak een gedenkmonument waar deze herdenking plaats zal vinden.

De kosten voor de crematie zullen door het instituut betaald worden.

De voorwaarden en procedures kunnen per instituut verschillen.

Is het voor de nabestaanden mogelijk om afscheid te nemen?

Ja, het is mogelijk voor de nabestaanden om afscheid van de overledene te nemen. De instituten geven hier de ruimte voor, maar u moet er wel rekening mee houden dat het lichaam binnen 24 uur na overlijden naar het instituut moet zijn overgebracht.

Het afscheid nemen moet dus vrij snel na het overlijden gebeuren. Indien de nabestaanden willen dat er afscheid genomen kan worden in een uitvaartcentrum dan zijn hier kosten aan verbonden die niet door het instituut worden vergoed.

Wie betaalt de kosten na overlijden voor de lichaamsdonor?

Het instituut betaalt de kosten van vervoer van het lichaam (van de plek van overlijden in Nederland naar het instituut) en de kosten van de crematie na ontleding. Alle mogelijke andere kosten, zoals een afscheidsplechtigheid, zijn voor rekening van de uitvaartverzekeraar of de nabestaanden.

Moet ik mijn uitvaartverzekering houden bij lichaamsdonatie?

Het is zeker verstandig om de uitvaartverzekering niet op te zeggen. Als u namelijk niet geaccepteerd wordt, dan zal er alsnog een begrafenis of crematie plaatsvinden.

De kosten hiervan zijn hoog en komen voor rekening van de nabestaanden als u geen verzekering heeft lopen. Ook als de nabestaanden binnen de eerste 24 uur na overlijden een afscheid willen organiseren in een uitvaartcentrum, zijn er kosten die vergoed worden door de uitvaartverzekeraar.

Kan ik mijn wens als lichaamsdonor ongedaan maken?

Ja, u kunt uw beslissing altijd herroepen. U zult hiervoor contact op moeten nemen met het instituut, in de meeste gevallen zult u de wilsbeschikking moeten opsturen waarna u een bevestiging zult ontvangen van de herroeping.

Conclusie

Het ter beschikking stellen van een lichaam aan de wetenschap na overlijden is een nobele daad die bijdraagt aan medisch onderzoek, anatomische studie en de opleiding van toekomstige medische professionals. Een lichaamsdonatie speelt een cruciale rol in de vooruitgang van de geneeskunde en kan waardevolle kennis opleveren die leidt tot medische doorbraken.

Door uzelf goed te informeren en het informeren van uw familie kunt u ervoor zorgen dat uw wens om uw lichaam ter beschikking te stellen aan de wetenschap op de juiste manier wordt vervuld.

Bronnen:

• Amsterdam UMC
• LUMC: Leids Universitair Medisch Centrum